تاثیر زمان و عوامل مربوط به خاک بر اثر فنانترن بر گیاه گندم

هیدورکربن های آروماتیک چند حلقه ای (pahs) گروهی از آلاینده های آلی می باشند که از 2 یا تعداد بیشتری از حلقه های بنزنی تشکیل شده اند. این ترکیبات از لحاظ بیوشیمیایی و بیولوژیکی فعال هستند و برخی از آن ها جزء مواد بالقوه سرطانزا محسوب می شوند و به طور عمده از احتراق ناکامل موادآلی، سوختن جنگلها، فعالیت آتش فشان ها، شستشوی آسفالت توسط باران و... تولید می شوند. pahs از طریق خاک یا هوا جذب گیاه می شوند و اثرات منفی بر عملکرد آنها دارند. میزان جذب و تاثیر گذاری این ترکیبات در گیاهان به عوامل بسیاری از جمله گونه گیاهی، غلظت های اولیه ترکیب در خاک، جمعیت میکروبی و نیز خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک نظیر دما ،ph و همچنین عوامل محیطی نظیر شدت نور بستگی دارد. گیاه گندم از جمله گیاهان زراعی بسیار مهم می باشد و مطالعات قبلی نشان داده اند که این گیاه توانائی جذب فنانترن از خاک و انتقال آن به اندامهای هوائی را دارا می باشد. از اینرو در این پژوهش اثرات مدت زمان تیمار، شدتهای نوری و نوع بافت خاک بر میزان جذب، انتقال و انباشتگی ترکیب فنانترن و اثر آن بر رشد، غلظت مالون دی آلدهید، کلروفیل و فسفر در گیاه گندم در شرایط آزمایشگاهی در غالب طرح بلوکهای کاملا تصادفی با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. فنانترن با غلظت ppm50 به خاک اضافه شد.در آزمایش اول، گیاهان در 6 ماه متوالی در این خاک که در ابتدای ماه نخست تیمار دهی شده بود کشت شدند. در آزمایش دوم به خاک شاهد، 25% و 50% ماسه افزوده شد و گیاهان پس از یک ماه کشت شدند. در آزمایش سوم بعد از تیمار دهی ppm50 فنانترن به خاک، گیاهان تحت شدت های نوری 1500 لوکس (نور ضعیف)، 3500 لوکس (نور متوسط) و 8000 لوکس (نور قوی) قرار گرفتند. استخراج فنانترن از نمونه های اندام هوایی توسط حلال های آلی صورت گرفت و آنالیز توسط دستگاه کروماتوگرافی گازی انجام شد. نتایج بدست آمده نشان داد که فنانترن بر روی صفات رشدی و بیوشیمیایی تاثیر منفی داشت. این تاثیرات با افزایش زمان پیری خاک در محیط آزمایشگاهی و خاک استریل آلوده به فنانترن افزایش یافت. آنالیز نمونه های خاک نیز افزایش در فراهمی فنانترن افزوده شده به خاک را با گذشت زمان نشان داد که می تواند به دلیل آزاد شدن این ترکیب از کمپلکس های موجود در خاک باشد. با افزایش درصد ماسه خاک، میزان تاثیر این ترکیب بر گیاه افزایش یافت که منطبق با فراهمی فنانترن در خاک بود. همچنین بیشترین تاثیر این ترکیب در شدت نور متوسط حدود 3500 لوکس بود. در شدت های نوری کمتر و بیشتر از این مقدار تاثیر فنانترن بر گندم کمتر شد. آنالیز غلظت فنانترن در اندام هوایی گیاهان حضور این ترکیبات را در اندام هوایی نشان داد که رابطه مثبت با گذشت زمان داشت.